Positieve kansen voor prachtig Brabant

Peter Noordanus was tot oktober 2017 burgemeester van Tilburg. Hij trok vooral de aandacht als ‘crimefighter van het Zuiden’. Hij bond de strijd aan met de georganiseerde misdaad, liet drugspanden sluiten en pakte motorclubs aan. En dat was nodig. In Tilburg heeft alleen al de hennepindustrie een geschatte jaarlijkse omzet van zo’n 750 miljoen, ongeveer evenveel als de gemeentelijke begroting. Maar onder zijn leiding ging ook de binnenstad op de schop en werd de Spoorzone nieuw leven in geblazen.

Hoe heeft u de Tilburgse economie achtergelaten?

“Tilburg is een van die middelgrote steden die het momenteel heel goed doen. De stad heeft de juiste grootte, voldoende voorzieningen zoals een prachtige concertzaal van architect Jo Coenen, en wordt niet overgelopen door toeristen, zoals Amsterdam. Ik heb het er zeven jaar lang enorm naar mijn zin gehad. We hebben een uitgebreide reconstructie gemaakt om de binnenstad als verblijfsplek en winkelstad naar een volgende release te brengen. Daarnaast heeft Tilburg enorm van de groeiende werkgelegenheid in de slimme logistiek kunnen profiteren. Zo was de montagefabriek van Tesla hier niet gekomen zonder een uitgekookte strategie van synchromodaliteit; het paraat hebben van verschillende vervoersmodaliteiten zoals een containerhaven, treinverbinding en goede wegontsluiting.”

Maar er is ook een schaduwzijde. Beïnvloedt de georganiseerde misdaad ook de reële Brabantse economie?

“Het is vooral een samenlevings- en een rechtstatelijk probleem. Jochies op het ROC staan voor de keus om voor een schijntje te gaan vakkenvullen óf om henneptoppen te knippen à duizend euro per dag. Als je niet oppast, dan groeit er een generatie op die rechtstreeks de criminaliteit in wordt geleid. Dat is hét maatschappelijke vraagstuk van Brabant. Maar dat dit de economie of het concurrentievermogen zou aantasten? Dat vind ik een onbewezen stelling. Dat laat onverlet dat de vestigingskansen voor criminelen in het buitengebied groter worden. Veehouders staan onder druk door steeds strengere emissie-eisen en normen voor dierenwelzijn. De rentabiliteit van de sector neemt af en dat zal onontkoombaar leiden tot minder boerenbedrijven en een terugloop in werkgelegenheid. Als het buitengebied zijn agrarische functie verliest, dan loop je het risico dat vrijkomende panden criminelen aantrekken, net als in steden waar panden marginaal gebruikt worden.”

Hoe kan het buitengebied dan aantrekkelijk blijven?

“We moeten nadenken over de positieve kansen die er in het prachtige Brabant zijn, met haar mooie landschappen en rijke natuur. En dat zeg ik met heimwee, want ik woon inmiddels weer in Den Haag. Er zijn kansen voor de vrijetijdseconomie in het buitengebied. Mijn advies: geef meer ruimtelijke mogelijkheden aan boeren, aangezien hun businessmodel niet meer werkt. Help hen naar een andere toekomst en maak andere functies aantrekkelijk. Maak een proactief inrichtingsprogramma waarbij je Brabant als vestigingsplaats voor de ‘goede’ economie nog beter positioneert. Voor kenniswerkers zijn niet alleen de steden, maar juist ook de typisch Brabantse dorpsmilieus interessant. Er is veel sociale samenhang, ook voor nieuwkomers. Ga maar eens een avond naar de pantoffelparade [het flaneren, red.] op De Lind in Oisterwijk. Dan zie je een gemeenschap in een van de prachtigste delen van Brabant, omgeven door natuur, waar je riant kunt wonen. Ik kan me goed voorstellen dat dat een aantrekkelijk woonmilieu voor kenniswerkers is.”

Wat zijn de grootste uitdagingen waar de Brabantse economie voor staat?

“De arbeidsmarkt is momenteel de grootste breinbreker. Er ontstaat een steeds grotere discrepantie tussen het arbeidsaanbod en de kwalificaties die technologisch geïnspireerde bedrijven vragen. De impact van informatisering en technologische ontwikkeling op onze economie is groot. Traditionele bedrijvigheid wordt hierdoor aangetast – een klassieke gieterij kan het bijvoorbeeld wel schudden door de opkomst van 3D-printen. Door IT-gestuurde productie zullen de businessmodellen van vele bedrijven veranderen. De vraag naar hoogwaardig personeel dat geschoold is in informatisering en technologisering is niet bij te benen. Ook logistieke bedrijven stellen steeds hogere opleidingseisen, bijvoorbeeld ervaring met robotica.”

De organisatiekracht van Brabant wordt altijd geroemd. Pakken Brabanders dit vraagstuk goed aan?

“Daar zijn we nog te optimistisch over. We roepen altijd dat we zo goed bezig zijn met onze triple helix – overheid, wetenschap en bedrijvigheid ­– maar de werkelijkheid is: het mkb zit erbij en kijkt ernaar. Het participeert onvoldoende. We moeten ook het mkb betrekken bij deze technologische shift, want ze missen innovatiekracht. De grote jongens zitten dichterbij de pot, maar het moet geen feestje van een paar bedrijven worden. Er is een bredere innovatiegolf nodig anders verlies je de wedstrijd. Ik vind dat we ook meer moeten nadenken over de regionale onderwijsinfrastructuur. De Jheronimus Academy of Data Sciences (JADS) vind ik een groot succes en Mind Labs (een samenwerking tussen TiU en Fontys) zie ik als een grote kans. Beide zijn een crossover tussen de menswetenschappen en de hightech. Hoe gaat de mens om met technologie? Iedereen is het erover eens dat technische en sociale innovatie hand in hand gaan. Maar dat hebben we nog onvoldoende kunnen vertalen naar werkbare ideeën voor het bedrijfsleven in de regio. De uitdaging is om high tech te verbinden met high touch; het Brabant van Guus Meeuwis, de gastvrijheid, de gulheid, het bourgondische leven.”